Stres towarzyszy nam codziennie. Nic dziwnego, że każdy z nas wypracowuje sobie styl, który pozwala się z nim zmierzyć. Wiele osób nie jest jednak świadomych, że postępują według określonego schematu. Warto go odkryć, aby go wzmacniać lub modyfikować, a co za tym idzie, nie dać się trudnościom.
Jakie są style radzenia sobie ze stresem?
W psychologii wyróżnia się trzy style radzenia sobie ze stresem.
Styl skoncentrowany na unikaniu
Styl ten charakteryzuje się odcięciem od problemu. Człowiek stara się nie myśleć o stresującej sytuacji, może unikać niewygodnych faktów lub zaprzeczać im. Osoby cechujące się tym stylem często zajmują się aktywnościami, które niepowiązane są z aktualną trudnością. Biorą się za porządki i gotowanie, zaczynają czytać dawno już odłożoną na półkę książkę, przypominają sobie o zaległej wizycie u stomatologa.
Emocjonalne napięcie uwalniają poprzez kontakt z innymi. Chętnie dzwonią do przyjaciół czy wychodzą na miasto. Niestety, nierzadko uciekają również w używki jak alkohol czy substancje psychoaktywne. Osoba unikająca problemu może godzinami grać w gry komputerowe bądź nadmiernie skupiać się na pracy.
Z tym stylem wiąże się odkładanie spraw na później, przeciąganie wykonania trudnych czynności czy podjęcia ważnej decyzji. Mówiąc do osoby ze stylem o problemie, usłyszymy, że zajmie się tym później, że ma jeszcze czas. Bywa także, że się zirytuje, podnosząc głos i apelując, aby dać jej spokój.
Styl skoncentrowany na emocjach
Stresujące sytuacje niosą ze sobą wiele nieprzyjemnych emocji. Są osoby, które skupiają się właśnie na nich. Próbują je za wszelką cenę odreagować i rozładować. A można to robić na rozmaite sposobów: płakać i krzyczeć, narzekać, odpowiadać bliskim o swojej sytuacji. Osoba ze stylem skoncentrowanym na emocjach może nadmiernie się martwić albo tworzyć w głowie katastroficzne scenariusze. Bywa także, że zaczyna fantazjować lub myśleć życzeniowo – dzięki temu odczuwany lęk znacznie maleje, niekoniecznie jednak pomaga to pozbyć się problemu.
Styl skoncentrowany na zadaniu
Styl skoncentrowany na zadaniu opiera się o działanie. Osoba, która znalazła się w niepokojącej sytuacji, nie ucieka od problemu, ani też nie ulega emocjom. Skupia się ona na stresorze i zastanawia się, jakie ma możliwości rozwiązania. Dzięki temu wie, na czym może się skupić. Aktywnie dąży do poprawienia sytuacji, wykonując telefony, sprawdzając informacje w Internecie, czy wsiadając do samochodu i jadąc do osoby, która może jej pomóc.
Który styl radzenia sobie ze stresem jest najlepszy?
Nie ulega wątpliwości, że najbardziej pożądany jest styl skoncentrowany na zadaniu. To najbardziej konstruktywny sposób, aby uporać się z problemem: nie da się na dłuższą metę od niego uciekać czy jedynie go przeżywać. Podejmowane działania redukują napięcie, a poza tym przywracają poczucie kontroli nad sytuacją.
Nie jest jednak tak, że pozostałe style są zawsze złe. Dużo zależy od sytuacji. Choć uciekanie od problemów może sprowadzać na osobę dużo problemów, w postaci pretensji innych osób, opóźnień i zaniedbań, czasem świetnie się sprawdza. Mowa o sytuacjach trudnych, na które nie mamy zbyt wielkiego wpływu. Wiele z nich wystarczy zwyczajnie przeczekać, bez zbytniego zaangażowania emocjonalnego czy frustrującego działania, tzw. “walenia głową w mur”.
Również styl skoncentrowany na emocjach ma swoje zalety. Jeśli osoba dowiaduje się, że choruje na nowotwór lub czeka na rozwód, nie może tak naprawdę nic zrobić, aby sobie pomóc. Ładunek emocjonalny w tego typu sytuacjach jest jednak zbyt duży, aby od niego uciekać. Dobrze więc te silne emocje przepracować, odreagować je. Osoba, która lubi działać, może się bardzo w takich momentach frustrować, ponieważ ma związane ręce – jej styl radzenia sobie nie zawsze jest więc skuteczny.
Ty kontra stres. Jak się z nim zmierzyć?
Niezależnie od stylu, jaki u Ciebie dominuje, warto być go świadomym. Dzięki temu możesz go czasem zmodyfikować i dopasować do sytuacji. W trudnej sytuacji zadaj sobie następujące pytania:
- Co jest Twoim atutem, jakie masz zasoby?
- Kto może Ci pomóc?
- Jakie masz możliwości w tej sytuacji? Które wydają się najbardziej konstruktywne?
- Czy możesz coś zrobić, aby zminimalizować ryzyko wynikające z Twojego położenia?
- Czy jest sens, aby zamartwiać się sprawami, na które nie masz wpływu?
- Czy za Twoją reakcją nie kryją się jakieś inne, głębsze problemy jak np. brak wiary w siebie czy perfekcjonizm?
- Czy były do tej pory podobnie stresujące wydarzenia w Twoim życiu? Jak Ci się udało z nimi poradzić?
Stres towarzyszy nam przy najróżniejszych okazjach. Może dotyczyć życia zawodowego, rodzinnego czy społecznego. Nie ma więc jednego uniwersalnego stylu, który pomógłby nam sobie z nim poradzić. Na pewno najczęściej sprawdza się styl skoncentrowany na zadaniu, dzięki któremu nie popada się w bierność czy rozpacz. Tak naprawdę jednak każdy z nich może czasem się sprawdzić. Warto więc pozostać elastycznym i świadomym swoich reakcji.