Każdy z nas ma tendencje do określonych zachowań w obliczu trudnych sytuacji społecznych. Niektórzy reagują w sposób agresywny. Inni z kolei pozostają bierni. Jest jeszcze trzecia postawa, charakteryzująca się asertywnymi zachowaniami. To właśnie ona uważana jest za najbardziej dojrzałą. Która z nich pasuje do Ciebie?
Agresja, asertywność i uległość – przykłady zachowań
Jak w praktyce wyglądają zachowania agresywne, uległe i bierne? Najlepiej pokażą to przykłady.
Sytuacja nr 1
Biuro, środek tygodnia, godziny pracy. Krzysztof usiłuje nadążyć z bieżącymi raportami. Jest pełen napięcia. Wtedy do jego biurka podchodzi Żaneta i skarży się, że nie wyrabia z projektem. Prosi, a wręcz żąda pomocy. Słysząc od Krzysztofa, że sam ma dużo do zrobienia, mówi: Ale raporty nie są tak ważne, jak projekt. Musisz mi pomóc!
Krzysztof może zareagować na trzy sposoby.
Agresywnie: A co mnie do cholery obchodzi twój projekt?!
Ulegle: Dobrze, pomogę ci.
Asertywnie: Niestety, ale muszę w pierwszej kolejności dokończyć raporty. Wciąż wiele pracy przede mną. Jeśli jednak uda mi się wcześniej skończyć – wtedy ci pomogę.
Sytuacja nr 2
Spotkanie rodzinne. Jedna z dawno nie widzianych cioć zadaje Paulinie osobiste pytanie.
Ciotka: Paulinko, a ty już masz trzydzieści lat, nie myślisz o zamążpójściu?
Paulina również ma kilka opcji jak zareagować.
Agresywnie: A dlaczego ciocię boli brak męża u mojego boku, przecież ciocia sama się rozwiodła?
Ulegle: Cóż, może faktycznie powinnam o tym pomyśleć.
Asertywnie: Rozumiem, że ciocię to interesuje, ale ja nie chcę na ten temat rozmawiać.
O czym świadczą poszczególne postawy?
Choć w danej sytuacji możemy zareagować na różne sposoby, na ogół mamy tendencję do jednego typu zachowań.
OSOBY AGRESYWNE
Osoby stosujące agresję, często same miały z nią wielokrotnie do czynienia. Choć dążą one do konfliktu, tak naprawdę są pełne lęku. Po prostu zakładają, że manifestowanie siły jest dobrą taktyką na uzyskanie jakichś korzyści lub obronę. Agresja zamyka jednak dialog, powodując, że sytuacja staje się bardziej napięta. Aby utrzymać swoją dominację i kontrolę trzeba wciąż na nowo demonstrować agresywne zachowania – tworzy się więc błędne koło. Osoby agresywne mogą manifestować swoją wyższość nad innymi. Zdarza się, że sięgają po manipulację. Ich agresja nie zawsze jest wyrażana wprost. Może mieć formę sarkazmu czy obraźliwych komentarzy lub żartów.
OSOBY ULEGŁE
Osoba uległa nie umie bronić swoich granic. Ma łatkę osoby ugodowej, z którą dobrze się współpracuje. I nic dziwnego, skoro na wszystko się zgadza, często własnym kosztem. Osoba uległa często ma niskie poczucie własnej wartości, ciężko jej walczyć o swoje. Może mieć także wdrukowane silne poczucie posłuszeństwa. Za jej postawą kryje się silny lęk. Przede wszystkim przed konfrontacją, utratą sympatii ze strony innych. Równocześnie, u takiej osoby rośnie też frustracja i poczucie krzywdy.
OSOBY ASERTYWNE
Osoba asertywna ma przede wszystkim szacunek do samej siebie, jak i innych ludzi. Potrafi głośno powiedzieć o tym, co jej się nie podoba, ale też jest gotowa przyjmować krytykę i odmowę ze strony innych. Co ważne, mówiąc o swoich potrzebach czy uczuciach, nie owija w bawełnę. Jednocześnie jej słowa są pełne szacunku. Jej zadaniem nie jest generowanie konfliktów, a wyrażenie własnego zdania. To budzi duży szacunek wśród ludzi. Osoba asertywna pozostanie w zgodzie sama ze sobą, co jest bardzo ważne dla zachowania równowagi psychicznej.
Zachowania i postawy można zmieniać!
Nasze zachowania są w dużej mierze wyuczone. Oznacza to, że możemy je modyfikować. Najważniejsza jest nasza refleksja. Jeśli czujemy, że zachowujemy się zbyt agresywnie lub biernie, możemy zacząć świadomie pracować nad zmianą swoich reakcji. Nie jest to jednak łatwe, zwłaszcza na początku. Krok po kroku można jednak zbudować asertywną postawę. Ale o tym już w następnym wpisie.